Het tijdperk van de vrouwen van

We hadden al Tine, de vrouw van Multatuli. Nelleke Noordervliet was haar tijd vooruit. Inmiddels hebben we ook de vrouw van kapitein Cook, dankzij Anna Enquist. Voor mijn jurylidmaatschap van de Debuutprijs las ik vandaag 'Mevrouw Couperus' van Sophie Zijlstra. Uitleg niet nodig. We leven in het tijdperk van de vrouwen van.

Al langer zagen we in de Angelsaksische wereld, en vooral in de biografieenindustrie, dat de aandacht verschoof van de helden naar hun wederhelften (Nora Joyce, Frieda Lawrence, Vivian Eliot, Kathleen Scott). Natuurlijk: het veld raakte steeds meer afgegraasd, en elk opmerkelijk mannenleven was al beschreven in minstens drie rivaliserende studies. Het lag voor de hand dat daarna de beurt zou zijn aan de familieleden van. Niet alleen vrouwen van, ook dochters van - zoals die van James en Nora Joyce - kwamen daarbij in aanmerking. En zussen van, zoals Alice James.

Je zou denken dat nog een boek over weer zo'n vrouw van dan misschien niet meer zo nodig is. Sterker nog: als ik zie wat er allemaal wordt gepubliceerd, en hoeveel, en hoeveel ik daarvan als jurylid moet lezen, dan vraag ik mij af of een moratorium op boekpublicaties, zeg van een jaar, geen goede zaak zou zijn. Kunnen we allemaal even op adem komen.

Toch ga ik door. Dat Maruca ook een vrouw van was is misschien een wat sneue aanleiding om over haar te gaan schrijven. Maar de aanleiding is niet wezenlijk van belang. Neruda was een groot dichter, een Nobelprijswinnaar, die ook nog eens groots en meeslepend leefde. Maar ook het kleine leven is het beschrijven waard. En veel vrouwen hebben nu eenmaal kleinere levens dan mannen. Waarmee ik dan bedoel: levens waaraan minder ruchtbaarheid wordt gegeven.

Soms is er eerherstel mogelijk voor gefnuikte heldinnen, zoals voor Rosalind Franklin, 'the dark lady of DNA', die nu opeens weer in de aandacht staat. Wat was haar bijdrage aan de ontdekking van de structuur van DNA door Crick en Watson? We zullen het nooit precies weten, maar haar rol is vast onderschat geweest. Misschien had zij in de Nobelprijs moeten delen.

Over Maruca Reyes, vrouw van, zullen we dat nooit zeggen. Toch heeft zij haar eigen, interessante verhaal. Ik wil weten hoe Neruda's roem haar leven heeft laten oplichten en hoe ze daarna weer in de schaduw is teruggezet. Ik wil weten hoe het was om zes jaar lang met deze man te reizen en in het brandpunt van het politieke en literaire leven te staan, en daarna stil te vallen op de Groothertoginnelaan in Den Haag. En ik wil weten hoe het was om uit die stilte nog een keer naar Chili geroepen te worden, om daar haar stem te verheffen. Als ex-vrouw van.